helderopschool@trimbos.nl

Deze nieuwsbrief gaat over In Charge, het lespakket dat is ontwikkeld voor de bovenbouw van havo/vwo en leerjaar 1 & 2 van het mbo (niveau 3 & 4). Het lespakket is de afgelopen tijd vernieuwd. In Charge is na de start van het schooljaar 2023-2024 te bestellen.

In deze nieuwsbrief:

Cijfers gebruik van leerlingen/studenten van 16 jaar en ouder
Aanleiding voor het herzien van In Charge
Inhoud (vernieuwde) In Charge
Pilot In Charge
Train de trainer
Webinar In Charge
Vernieuwde docentenomgeving In Charge
Inspiratiedag Helder op School

Cijfers gebruik leerlingen/studenten van
16 jaar en ouder

Het percentage 16- en 17-jarigen dat de afgelopen maand alcohol heeft gebruikt, ligt bij zowel vo-scholieren als bij mbo-studenten rond de 60%. Voor dagelijks roken geldt dat 22% van de 16- en 17-jarige scholieren dit doet. Dit percentage geldt ook voor 16-jarige studenten in het mbo, maar bij de 18-jarige mbo-studenten die roken, rookt 32% dagelijks. 14% van de scholieren van 16 jaar heeft in de afgelopen maand cannabis gebruikt, tegenover 11% van de studenten in het mbo. Cannabisgebruik komt het meest voor onder twintigers. Van de 20- tot 24-jarigen, heeft 42% ervaring met cannabis.
Naarmate jongeren ouder worden, neemt met name het gebruik van tabak en alcohol toe. We weten dat veel ongezond en riskant gedrag ontstaat in de adolescentie. Jongeren gaan steeds meer op zoek naar nieuwe spannende ervaringen, leven vooral in het hier en nu en zijn erg beïnvloedbaar. Deze kwetsbaarheid neemt af naarmate jongeren ouder worden. De late adolescentie (vanaf ongeveer 16 jaar) staat steeds meer in het teken van de ontwikkeling van de eigen identiteit en oriëntatie op de toekomst. Daarom is deze periode een goed moment voor het inzetten van het lespakket In Charge. Het ondersteunt jongeren in hun ontwikkeling naar zelfstandigheid en helpt hen regie te voeren over hun eigen leven.

Aanleiding voor het herzien van In Charge

Tussen 2017 en 2019 hebben we een effectonderzoek uitgevoerd naar het lespakket In Charge. Uit die resultaten bleek dat de lessen in de praktijk niet volledig werden uitgevoerd zoals bedoeld en daardoor niet het gewenste effect hadden. Uit verdere analyses bleek dat een goede uitvoering van In Charge wel positieve resultaten laat zien.
Daarom zijn we enige tijd geleden gestart met het doorontwikkelen van het lespakket. Uit de lesobservaties van het effectonderzoek bleek, dat docenten vooral moeite hadden met de introductie en nabespreking van de verschillende opdrachten. Dit werd in de praktijk vaak overgeslagen. In de nieuwe versie van In Charge zijn verschillende ondersteunende filmpjes opgenomen, waarin de belangrijke begrippen worden uitgelegd en de opdrachten worden geïntroduceerd. Daarnaast is er een begeleidende PowerPoint presentatie gemaakt, waarin expliciet aandacht is besteed aan het nabespreken van opdrachten. Op deze manier is het makkelijker om In Charge uit te voeren zoals bedoeld. Daarnaast zijn we op zoek gegaan naar een andere invulling voor de laatste les die specifiek over alcohol ging. Deze les droeg niet bij aan de gevonden positieve resultaten, terwijl de lessen zonder expliciete focus dat wel deden.
In de herziening hebben we met al deze punten rekening gehouden: de opdrachten en doelen van de les zijn explicieter omschreven en bovendien is er veel meer gelegenheid voor reflectie tijdens de lessen. Verder wordt in meer algemene zin aandacht besteed aan omgaan met verleidingen of triggers, in plaats van in te gaan op een specifieke verleider.

“In Charge prikkelt jongeren in beseffen wat het gevolg is van hun doen en laten.” – Docent mbo, leerjaar 1 & 2

Inhoud (vernieuwde) In Charge
Het vernieuwde lespakket In Charge bestaat, net zoals de eerdere versie, uit 4 lessen van een lesuur. Bij iedere les zit een docentenhandleiding voor de docent. Voor de leerlingen/studenten is er bij iedere les een werkblad beschikbaar. Deze kunnen digitaal worden ingevuld of op papier. Docenten ontvangen standaard de papieren variant van de werkbladen.
De eerste les - Klaar voor de toekomst - gaat over verleiders en wat deze verleiders kunnen betekenen in de toekomst. In deze les zitten twee filmpjes, een stellingenopdracht en een interviewopdracht. De huiswerkopdracht is een voorproef op de 7-days-challenge.
In de tweede les - Mijn gedrag - is het onderwerp ‘onbewuste processen’ en hoe deze processen het gedrag kunnen beïnvloeden. In deze les zitten ook twee filmpjes en een stellingenopdracht.
In de derde les - Zelfcontrole - wordt ingezet op zelfcontrolevaardigheden. Tijdens de les wordt de 7-days-challenge voorbereid, waaraan de leerlingen/studenten in de daaropvolgende week werken. In deze les wordt gebruik gemaakt van een filmpje en gaan leerlingen/studenten aan de slag met hun eigen actieplan.
Tijdens de vierde les - Eigen keuzes maken - wordt de 7-days-challenge nabesproken. Daarnaast gaat de les over sociale beïnvloeding. Hierbij wordt gebruik gemaakt van casussen, welke de leerlingen/studenten in groepjes bespreken. Ter afsluiting wordt de leerlingen/studenten gevraagd terug te kijken op wat ze hebben geleerd tijdens de lessen van In Charge. In deze les zitten opnieuw twee filmpjes.

“Een leuk lespakket. Er is over nagedacht en zit goed in elkaar.” – Docent 4 vwo

“Het lesmateriaal is een goede mix van werkvormen.” – Docent mbo, leerjaar 1 & 2

Pilot In Charge
Afgelopen mei en juni vond het pilotonderzoek plaats naar het vernieuwde In Charge. Er deden 3 vwo-klassen mee van het voortgezet onderwijs en 2 klassen van het mbo. De deelnemende scholen kwamen uit verschillende regio’s.
Het doel van het pilotonderzoek was om een eerste indruk te krijgen van de uitvoerbaarheid, de geschiktheid en de werkzaamheid van de lessen. Alle lessen werden geobserveerd en nabesproken met de docenten. Tevens werden interviews gehouden met een aantal studenten en alle docenten. Als laatste vond er een voor- en nameting plaats.
Op dit moment wordt de laatste hand gelegd aan de procesevaluatie. De conclusies en aanbevelingen laten dus nog even op zich wachten. We kunnen al wel zeggen dat de docenten de lessen nagenoeg volgens instructies uitvoerden. Daarnaast reageerden zij overwegend positief op de lessen. Dit wijst in de goede richting voor wat betreft de uitvoerbaarheid en geschiktheid van de lessen.
Naar verwachting zal de procesevaluatie eind augustus gereed zijn. Deze is dan te vinden op www.helderopschool.nl, bij tools voor educatie.

“Een mooie manier om invulling te geven aan de mentorles!” – Docent 4 vwo

“ Iedereen heeft wel gewoontes. Daar wordt je je bewuster van en dan kan je er rekening mee houden.” – Student mbo, leerjaar 2

Train de trainer In Charge
Om het lespakket In Charge in de klas te kunnen gebruiken, is een docententraining verplicht. Hiervoor zijn een tweetal train-de-trainer bijeenkomsten voor preventieprofessionals gepland op donderdag 28 september (14.00 - 16.30 uur) en dinsdag 24 oktober (14.00 - 16.30 uur). Je kunt je nu inschrijven voor deze training!
Let op: je kunt alleen deelnemen als een eerdere train-de-trainer van Helder op School of de basiscursus trainingsvaardigheden is gevolgd.

Webinar
Voor onze professionals die reeds trainer zijn van het lespakket In Charge, wordt een webinar georganiseerd waarmee zij kennismaken met het vernieuwde lespakket. Met dit webinar worden ervaren ‘In Charge’ trainers op een snelle manier ingewerkt in het vernieuwde In Charge en zijn ze in staat de vernieuwingen te implementeren in de docententraining en reeds getrainde docenten te informeren. Na het volgen van het webinar, ontvangen trainers een nieuwe versie van het trainershandboek In Charge.
Alle huidige trainers hebben hierover een aparte mail ontvangen. Ben je trainer, maar heb je geen mail ontvangen? Mail dan naar helderopschool@trimbos.nl.

Vernieuwde docentenomgeving In Charge
Alle nieuwe materialen van In Charge zijn in de 'oude' docentenomgeving geplaatst. Ook hebben wij de docentenomgeving opgeschoond, wat betekent dat alle deelnemers eruit zijn verwijderd. Mocht het zo zijn dat docenten zijn verwijderd voor wie nog vlak voor de zomervakantie een licentie is aangeschaft, maar die pas in het komende schooljaar met In Charge aan de slag gaan, laat dit dan weten aan helderopschool@trimbos.nl. Wij zorgen dan opnieuw voor toegang.

NB: wanneer een docententraining reeds heeft plaatsgevonden op basis van het 'oude' lespakket, is het belangrijk de betreffende docenten te informeren over alle aanpassingen van het nieuwe materiaal, alvorens zij de lessen gaan geven in het komende schooljaar.