Share
Informatie over recente (inter-)nationale ontwikkelingen op het gebied van tabaksverslaving en -ontmoediging
 ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌ ‌

Nieuws en informatie voor professionals | 10 juli 2025

Gezonde keuzes voor jongeren: een nieuwe preventiestrategie


VWS heeft op 13 juni 2025 een nieuwe preventiestrategie openbaar gemaakt. Deze strategie richt zich op 7 omgevingen waarin kinderen en jongeren opgroeien: thuis, op school, op het werk, in de supermarkt, online, in de zorg en tijdens vrije tijd. Voor tabaksontmoediging blijft de focus op het verminderen van tabaksverkooppunten, stimuleren van rookvrije omgevingen, en het aanpakken van vapen. 

Internationaal onderzoek

Effectiviteit van stoppen-met-roken interventies

Uit een meta-analyse van 15 studies blijkt dat stoppen-met-roken interventies met spelelementen effectiever zijn dan interventies zonder spelelementen. Voorbeelden van spelelementen zijn beloningen, competitie en een verhaallijn. Dit soort interventies verhogen onder andere motivatie en zelfvertrouwen. 

Een meta-analyse van 13 studies concludeert dat langdurige stoppen-met-roken interventies bij volwassenen de kans op blijvende onthouding verhogen. Dit is vooral zo wanneer de behandeling langer dan zes maanden duurt.

Een systematische review met een netwerk-meta-analyse van 11 studies laat zien dat cognitieve gedragstherapie, al dan niet gecombineerd met motiverende gespreksvoering, mogelijk helpt om een terugval in roken te voorkomen bij vrouwen die het afgelopen jaar zijn bevallen. Er is echter nog te weinig bewijs voor langdurige effectiviteit. 

Gezondheidsrisico's van e-sigaretten

Een meta-analyse van 12 studies vond dat acute blootstelling aan damp van e-sigaretten de hartslag en bloeddruk verhoogt in vergelijking met niet-gebruik. Deze studie keek naar onderzoek onder zowel mensen als dieren en cellen. 

Een meta-analyse van 17 studies concludeert dat e-sigaretgebruik geassocieerd is met een verhoogd risico op COPD. Dit geldt ook voor voormalige gebruikers en incidentele gebruikers.  

Verstorende effecten van tabaksgebruik

Uit een systematische review van 14 studies blijkt dat tabaksverslaving gepaard gaat met verstoringen in emotionele verwerking, zoals emotieherkenning, regulatie, respons en aandacht. Deze verstoringen dragen mogelijk bij aan het ontstaan en voortbestaan van tabaksverslaving. 

Een meta-analyse van 19 studies toont aan dat roken, alcohol- en drugsgebruik geassocieerd zijn met een verhoogd risico op het mislukken van een tuberculosebehandeling. Dit benadrukt dat het verminderen van deze risicogedragingen vóór de behandeling essentieel is voor betere behandelresultaten.

Nationaal onderzoek

Michele Davigo (Universiteit Maastricht) vond dat het gebruik van verhitte tabaksproducten, zoals de IQOS, kan leiden tot DNA-schade in de luchtwegen. 

Judith Delemarre-Edens en Petra Hopman (Trimbos-instituut) hebben een verkenning gepubliceerd waarin zij kennis uit de wetenschappelijke literatuur combineren met inzichten uit de praktijk over ondersteuning bij het stoppen met vapen. 

Kristell Penfornis (Universiteit Leiden) onderzocht digitale interventies waarin deelnemers reflecteren op hoe zij zichzelf in de toekomst zien. Dit soort interventies kunnen mogelijk bijdragen aan toekomstige methoden voor stoppen-met-roken. 

Henrico Stam (Erasmus Universiteit Rotterdam) vond dat mensen die roken minder goed in staat zijn om hun eigen fouten op te merken en te beoordelen of hun gedrag past bij wat ze willen of horen te doen. Deze verminderde foutverwerking lijkt groter naarmate de afhankelijkheid van tabak groter is. 

Bethany Hipple Walters (Trimbos-instituut) heeft een factsheet gepubliceerd over hoe de tabaksindustrie ‘harm reduction’ gebruikt als argument om tabaksontmoediging te ondermijnen.

Margot van de Weijer (Universiteit van Amsterdam) concludeerde dat een afname in hersenvolume het verband tussen roken en psychiatrische stoornissen niet verklaart. 

Projecten

In de startblokken

  • Vanaf 3 juli gaat Rookvrije Start, Alcoholvrije Start en Mentaal Gezonde Start verder onder de naam  ‘Gezonde Start’. Op Gezondestart.nl vinden zorgprofessionals praktische en wetenschappelijk onderbouwde materialen om roken, alcoholgebruik en mentale gezondheid rondom de zwangerschap bespreekbaar te maken bij (toekomstige) ouders. Bekijk waarom een gezonde start belangrijk is en wat jij zou kunnen doen. 

  • 'Stoptober in de zorg' gaat binnenkort weer van start. Het Trimbos-instituut ondersteunt zorgorganisaties met diverse materialen om Stoptober onder de aandacht te brengen. Deze voorlichtings- en campagnematerialen zijn speciaal ontwikkeld voor gebruik binnen de zorg. Daarnaast is de handleiding ‘Stoptober in de zorg’ opnieuw online beschikbaar. 

Terugblik

  • In een webinar van Netwerk Nederland Rookvrij kwamen experts uit het veld aan het woord over preventie van nicotinegebruik bij jongeren. Ook werd besproken hoe gemeenten en GGD’en zich kunnen inzetten voor een Rookvrije Generatie. De sessie belichtte de voortgang én uitdagingen rondom de uitvoering van lokaal tabaksontmoedigingsbeleid.

Beleid

Binnenland

De ‘Rookvrije Terrassen Alliantie’ in Utrecht
De gemeente Utrecht is samen met lokale horecaondernemers een alliantie gestart om (gedeeltelijk) rookvrije terrassen te realiseren, met als doel een gezondere stad en een rookvrije generatie te bevorderen. Inmiddels zijn al tenminste tien terrassen (deels) rookvrij.

Buitenland

Rookverbod Frankrijk met twee dagen vervroegd 
Frankrijk heeft per 29 juni 2025 roken verboden op openbare plekken waar veel kinderen komen, zoals stranden, parken, scholen, bibliotheken en zwembaden. De boetes variëren van €135 tot €700. Elektronische sigaretten en terrassen zijn voorlopig uitgezonderd van het verbod.

Rookvrije terrassen in geheel België
De Belgische regering wil vanaf januari 2026 roken definitief verbieden op horecaterrassen, inclusief een rookvrije zone van 10 meter eromheen. Ook worden rookkamers afgeschaft. De verantwoordelijkheid voor de naleving zou bij zowel uitbaters als consumenten komen te liggen. De horecasector sprak zich uit tegen deze wetswijziging vanwege zorgen over de handhaafbaarheid en het verlies van keuzevrijheid voor ondernemers.

Media

Artsen: Snapchat is een toegangspoort tot vapen voor jongeren
Artsen hebben een brandbrief gestuurd aan Snapchat vanwege de gemakkelijke toegang tot vapes via het platform. Jongeren geven aan hoe eenvoudig het is om aan vapes en vape-gerelateerde informatie te komen. In de campagnevideo van Vapen #jouwkeuze delen jongeren hun ervaringen met vapen en de invloed van platforms zoals Snapchat.

RIVM: Accijnsverhogingen zorgen voor minder rokers, maar buitenlandse inkoop neemt toe  
De accijnsverhogingen op tabak in 2020, 2023 en 2024 zorgden ervoor dat een deel van de rokers stopte of minder ging roken. In 2024 stopte 7%, probeerde 16% te stoppen en rookte 22% minder. Tegelijkertijd nam de inkoop van tabaksproducten over de grens toe. Dit ondermijnt het effect van accijnsverhogingen, zolang de prijzen van tabaksproducten in het buitenland lager blijven. Het RIVM adviseert daarom strengere maatregelen in te voeren, zoals een lager limiet op het meenemen van tabak uit het buitenland. 

Douane publiceert pakjesraaponderzoek 
De Douane Nederland heeft een Empty Pack Survey uitgevoerd en concludeert dat 45% van de geraapte sigarettenverpakkingen in Nederland niet onder de Nederlandse accijns valt. Dit is een stijging van 25% ten opzichte van eenzelfde meting in 2023. Uit deze gegevens kan niet worden afgeleid hoeveel procent van de geraapte verpakkingen op legale of illegale wijze in Nederland is terechtgekomen.

Percentage rokers per GGD-regio en gemeente in kaart gebracht
De resultaten van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen 2024 zijn gepubliceerd. Via VZinfo is het percentage rokers en vapers per GGD regio, gemeente en per buurt te zien. Dit onderzoek is een samenwerking tussen alle GGD’en, het CBS en het RIVM.

Aantal tabakszaken neemt toe
Nederland telt sinds het verbod op sigarettenverkoop in supermarkten (vanaf juli 2024) maar liefst 177 nieuwe tabaksspeciaalzaken

Clean Air Nederland sleept politie in Den Bosch voor de rechter om rookoverlast
Clean Air Nederland stapt naar de rechter vanwege rook- en stankoverlast op de binnenplaats van een politiebureau in Den Bosch, waar volgens hen gerookt wordt door medewerkers en gedetineerden. Clean Air Nederland hoopt dat de rechter een strikt rookverbod oplegt. 

Agenda

Binnenland

Festival van de Leefstijl

Datum: 18 september 2025

Locatie: KNVB Campus, Zeist 

>Aanmelden

Nationaal Congres Preventie & Gezondheid

Datum: 29 september 2025

Locatie: Congrescentrum 1931, Den Bosch

>Aanmelden

Congres Rookvrije Zorg: 'van plan tot praktijk'

Datum: 9 oktober 2025

Tijd: 09:30-17:00

Locatie: Amersfoort, Flint theater >Aanmelden

Buitenland

European Chapter of the Society for Research on Nicotine and Tobacco (SRNT-E) congres

Datum: 10-12 september 2025

Locatie: Cluj Napoca, Roemenië

>Aanmelden

Tobacco and Novel Product Regulation: Special Attention to Human Rights congres

Datum: 4-5 december 2025

Locatie: Groningen, Nederland

>Aanmelden

COP11 and MOP4 (wereldwijde overleggen over FCTC)

Datum: november 2025 (week 47 en 48)

Locatie: Genève, Zwitserland

>Informatie

REDACTIE
Jasmijn Breunese

Jeroen Bommelé


CONTACT
Volg ons op social media en mail ons als je vragen of suggesties hebt.


Trimbos-instituut, Da Costakade 45, 3521 VS, Utrecht, Nederland

Disclaimer

Privacy Statement

Afmelden

Verander
e-mailadres

Doorsturen


Email Marketing door ActiveCampaign