Rectificatie | NET nieuwsbrief tabaksontmoediging | Terugblik 2022

Terugblik 2022 - Rectificatie

Het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging wenst u een gezond en rookvrij 2023!

Deze nieuwjaarseditie van de NET-nieuwsbrief biedt een terugblik op de hoogtepunten uit 2022 en een vooruitblik op de verwachte beleidswijzigingen in het komende jaar.

In de originele terugblik ontbrak er een alinea bij producten en projecten. Hierbij versturen we een rectificatie met de juiste tekst. De terugblik van 17 januari kunt u als niet verzonden beschouwen.

Sinds het EU verbod op mentholsigaretten (2020) is het gebruik daarvan gedaald en het aantal stoppogingen onder mentholrokers gestegen, blijkt uit een onderzoek onder Nederlandse rokers.
Amerikaans onderzoek naar stoppen-met-rokenbehandelingen vond dat het stoppen met roken (bijv. met behulp van farmacotherapie en gedragsondersteuning) tabaks-gerelateerde mortaliteit kan verminderen en de levensduur tot 10 jaar kan verlengen.
Onderzoek naar de associatie tussen sigarettenconsumptie en accijnsbeleid toonde aan dat een vooruitstrevender accijnsbeleid (bijv. lage betaalbaarheid van sigaretten, hoge accijns) leidt tot een lagere consumptie van sigaretten, voornamelijk in lage- en middeninkomenslanden.
Het gebruik van sigaretten op jonge leeftijd is geassocieerd met een onderontwikkeld brein en lager leer- en denkvermogen, zo blijkt uit een grootschalige Amerikaanse cohortstudie.

Nederland heeft na Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk een vierde plaats bemachtigd op de Tobacco Control Scale en is daarmee 10 plekken op de lijst gestegen. Deze schaal is gebaseerd op de beoordeling van zes beleidsmaatregelen van de Wereldbank omtrent landelijk tabaksontmoedigingsbeleid, waaronder prijsverhoging door accijnzen en een rookverbod op openbare plekken en de werkplek. Desalniettemin resteren er nog verschillende uitdagingen voor de implementatie van tabaksontmoedigingsbeleid in Europa.
In Nederland is de meest voorkomende strategie van prijsminimalisering onder mensen die roken overstappen op goedkopere tabak. Ondanks de stijging van tabaksprijzen waren rokers in 2010 en 2020 een nagenoeg gelijk deel van hun jaarinkomen kwijt aan sigaretten, dat komt omdat inkomens ook stegen.
Het ‘warm’ verwijzen van rokers naar stoppen-met-rokenprogramma’s leidt ertoe dat rokers vaker met een behandeling starten. Bij de implementatie dient rekening gehouden te worden met verschillende manieren van ‘warm’ verwijzen en strategieën, die de implementeerbaarheid kunnen vergroten.

Het digitale zorgpad stoppen met roken is gepubliceerd. Hiermee kan lokaal in kaart worden gebracht welke zorgverleners welke rol hebben om mensen die roken te helpen om te stoppen en welke stappen de stoppende roker doorloopt. De website is aangevuld met inspirerende voorbeelden uit de praktijk.

De app Quiddy helpt jongvolwassenen om te stoppen met roken. Jongvolwassenen worden in de app gekoppeld aan een onbekende buddy, een vriend(in), collega of studiegenoot die ook wil stoppen met roken. Daarnaast zijn er artikelen, afleidende spelletjes en filmpjes over (stoppen met) roken te vinden.

Spreken over stoppen met roken kan best lastig zijn, maar oefening baart kunst. De e-learning ‘Het stoppen-met-rokenadvies. Hoe geef ik dat?’ is gratis te bestellen in de webwinkel van het Trimbos-instituut. De e-learning ‘Rookvrije Ouders’ is er om te leren om ouders effectief te verwijzen naar stoppen-met-rokenhulp.

Sinefuma heeft filmpjes en een boekje ‘Stoppen en gestopt blijven’ voor laaggeletterden gemaakt. De filmpjes gaan gepaard met een handzaam werkboekje dat zorgverleners aan cliënten mee kunnen geven.

Het Very Brief Advice (VBA) werd uitgebreid met het VBA+. Het meest vernieuwende aspect van VBA+ is het warm (of proactief) verwijzen. Er is een bureaubalk gratis te downloaden die zorgverleners helpt om met patiënten in gesprek te gaan over roken.

Op 10 november vond het online Congres Rookvrije Zorg plaats met het thema ‘Hoe ga je het gesprek aan?’. Het congres bevatte lezingen, ervaringen van een ex-roker, tips over hoe je in gesprek gaat met de roker en een rondetafelgesprek.

Vanaf 1 januari 2022 geldt een verbod op rookruimtes in alle bedrijfspanden. In de horeca en (semi-)publieke sector waren rookruimtes al eerder verboden.

Op 1 juli 2022 zijn er nieuwe tabaksregels ingegaan, waaronder een aanscherping van het reclameverbod, uitstalverbod, de leeftijdsgrens en de regulering van elektrische verhittingsapparaten.

In november 2022 is Arnt Schellekens door de ministerraad benoemd tot Nationaal Rapporteur Verslavingen (NRV). De NRV is een nieuwe functie en heeft als opdracht om zicht te bieden op ontwikkelingen in en omvang van de verslavingsproblematiek in Nederland, waaronder tabak, alcohol en drugs.

In 2022 boog de rechtbank zich over een rechtszaak tegen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) over de zogenaamde ‘sjoemelsigaret’ en de handhaving door de NVWA van de maximale emissienormen van schadelijke stoffen in sigaretten. De rechter besloot dat de NVWA de verkoop van filtersigaretten moest aanpakken. De NVWA ging in hoger beroep tegen deze uitspraak omdat de rechtsuitspraak is gebaseerd op het gebruik van een onjuiste meetmethode om de hoeveelheid schadelijke stoffen die iemand binnenkrijgt te bepalen.

In april 2022 is er voor het eerst in Nederland een werkgever aansprakelijk gesteld voor een gezondheidsgevolg van meeroken op de werkvloer. De getuige-deskundige stelde vast dat de huismeester van een zorginstelling, waar volwassenen met psychiatrische aandoeningen werken aan herstel, COPD ontwikkelde met als enige oorzaak de tweedehandsrook in de werkomgeving.

PUUR rookvrij publiceerde een minidocumentaire over derdehands roken om kijkers bewust te maken van de impact van derdehandsrook op kinderen en hun omgeving.

De GvRV startte de campagne ‘Doei Tabaksindustrie ’ om aandacht te vragen voor de doelbewuste misleiding door de tabaksindustrie, met als doel om samen met jongeren de tabaksindustrie te laten verdwijnen uit de samenleving.

Het Trimbos-instituut publiceerde voorlichtingsfilmpjes voor op TikTok om jongeren te informeren en te waarschuwen over de risico's van vapen, roken en snus. In één van de filmpjes vertelde een influencer hoe de tabaksindustrie hem benaderde om vapes te promoten.

In de factsheet Milieuschade door peukenafval werd geconstateerd dat het achterlaten van sigarettenpeuken op straat of in de natuur leidt tot schade aan het milieu en de daarin levende organismen.

Volgens de factsheet Kerncijfers roken 2021 steeg het percentage rokers in de leeftijdsgroep 18-24, ondernemen minder mensen een stoppoging en stoppen er minder mensen succesvol met roken.

De factsheet Eindspel tegen tabak toont dat ook Nederland inzet op een eindspelstrategie om tabak uit de samenleving te doen verdwijnen.

Per 1 januari 2023 wijzigde de Tabaks- en Rookwarenwet. Bij ingang van de nieuwe regelgeving handhaaft het ministerie van VWS een lijst van alle ingrediënten die als smaakstoffen gebruikt mogen worden in e-vloeistoffen; zijn er regels over hoe de toegestane stoffen gecombineerd mogen worden; en zijn er richtlijnen waaraan nieuwe producten moeten voldoen. Per 1 oktober 2023 is de verkoop van alle smaakjes voor e-sigaretten, met uitzondering van tabakssmaak, verboden. Dit verbod zal gelden voor zowel navulbare als wegwerpproducten.

Vanaf 1 april zal de accijns op sigaretten, rooktabak en sigaren in twee stappen verhoogd worden. Per 1 april 2023 zal de prijs van een pakje sigaretten gemiddeld €9,- zijn, een jaar later gemiddeld €10,-. Deze plannen dragen bij aan het doel van een rookvrije generatie in 2040.

Lidstaten van de EU zijn vanaf 23 oktober 2023 verplicht om grafische waarschuwingen op verhitte tabaksproducten te plaatsen en smaakjes in verhitte tabaksproducten te verbieden. Dat staat in een nieuwe gedelegeerde richtlijn.