NET nieuwsbrief tabaksontmoediging nr. 5

Rookvrije werkplek in de thuiszorg
Een gezonde werkplek is belangrijk. Daarom geldt er sinds 2004 het recht op een rookvrije werkplek. Werknemers die bij mensen thuis werk uitvoeren, worden helaas nog vaak blootgesteld aan tabaksrook. Marieke van Aerde (Trimbos-instituut) schreef een notitie over blootstelling aan tabaksrook tijdens werk bij mensen thuis, waarin geïnventariseerd werd bij welke beroepsgroepen dit speelt, wat er bekend is uit de literatuur en hoe organisaties hun werknemers kunnen beschermen tegen meeroken wanneer zij bij cliënten thuis werken. Met een stappenplan en nieuwe materialen van Rookvrije Zorg kunnen organisaties ervoor zorgen dat thuiszorgmedewerkers rookvrij kunnen werken. Daarnaast zijn er ook een nieuwsbericht en blog geschreven om meer aandacht te krijgen voor roken op de werkplek.

Beroepsmatige blootstelling aan tabaksrook is een risico voor de gezondheid van thuiszorgmedewerkers, concludeerde een Taiwanese studie. Uit interviews blijkt dat 71% van deze medewerkers wordt blootgesteld aan tabaksrook en dat medewerkers niet goed weten wat zij hieraan kunnen doen.
Om stoppen-met-rokenondersteuning voor patiënten te optimaliseren, is het nodig om ook stoppen-met-rokenondersteuning te bieden aan rokende zorgverleners. Dit blijkt uit een internationale scoping review. Het is echter nog onduidelijk welke factoren voorspellend zijn voor het doen van een stoppoging en het succes van de stoppoging van zorgprofessionals.

Een Duitse review concludeerde dat zowel het roken van sigaretten als het gebruik van e-sigaretten en verhitte tabak leiden tot een verminderde functie van de binnenbekleding van bloedvaten.
Volgens een internationale review naar de impact van e-sigaretten op verschillende orgaansystemen, kan langdurige blootstelling aan e-sigaretten leiden tot ernstige gezondheidseffecten. Zo zijn er aanwijzingen dat de longfunctie bij astmapatiënten achteruitgaat na langdurige blootstelling aan e-sigaretten.
Een Chinese systematische review met meta-analyse liet een lager risico zien op prostaatkanker bij rokers en concludeerde dat dit waarschijnlijk kan worden toegeschreven aan de slechte naleving van kankerscreening in deze groep en het optreden van aan roken gerelateerde agressieve kankers en andere dodelijke ziekten voordat er gescreend kan worden.

Blootstelling van de moeder aan tweedehandsrook tijdens de zwangerschap gaat gepaard met een meer dan 1,5-voudige toename van het risico op het krijgen van een kind met niet-syndromale orofaciale schisis, zo blijkt uit een systematische review met meta-analyse.
De resultaten van een systematische review wijzen op een significant verband tussen passief roken door baby's en kinderen, en het ontwikkelen van gaatjes in het melkgebit.
In vele lage- en middeninkomenslanden richten tabaksfabrikanten zich met name op kinderen bij reclame op verkooppunten. In het onderzoek werden 19.500 point of sale-promoties van over de hele wereld geanalyseerd. In veel landen werden sigaretten met lekkere smaakjes gepromoot, en was de reclame zichtbaar naast snoep en frisdrank of andere populaire producten onder kinderen.

Een Cochrane-review toonde dat een combinatie van verschillende nicotine-vervangende middelen (NVM) resulteerde in 17-37% hogere stoppercentages op de lange termijn dan een enkele vorm van NVM. Daarnaast resulteerde het gebruik van 4mg nicotinekauwgom in 12-83% hogere stoppercentages dan gebruik van 2mg nicotinekauwgom.
Rokers met mentale problemen zijn onvoldoende vertegenwoordigd in gerandomiseerde gecontroleerde trials naar de veiligheid en effectiviteit van stoppen-met-rokenmedicatie, meldt een systematische review. Deze kwetsbare groep dient meer toegang te krijgen om deel te nemen aan klinische trials, zodat er ook voor hen geschikte farmacotherapeutische interventies beschikbaar zijn.
Een narratieve review stelt dat er hogere stoppercentages behaald kunnen worden bij rokende patiënten met COPD wanneer meervoudige interventies worden ingezet, zoals intensieve counseling (individuele, groeps- of telefonische support), medicatie of nicotine-vervangende middelen en gezondheidseducatie.
Interventies voor het stoppen met e-sigaretgebruik die apps en chatberichtjes gebruiken om gepersonaliseerde stopondersteuning te bieden, kunnen helpen bij het bevorderen van stopintenties, stoppogingen en het succesvol stoppen met e-sigaretgebruik.

De Tweede Kamer stelde staatssecretaris Maarten van Ooijen vragen over de huidige meetmethode (ISO) en Canadese methode (CI) van schadelijke stoffen in sigaretten. Daarbij hebben zij aanwijzingen voor het lobbyen van de tabaksindustrie voor het aanhouden van de ISO-methode.
Bij de NVWA kan een melding worden gedaan wanneer er een overtreding met betrekking tot regels over tabak en alcohol wordt gesignaleerd. Het gaat bijvoorbeeld om een melding wanneer er iemand rookt op een plek waar dit niet mag, wanneer er tabak of e-sigaretten worden verkocht aan minderjarigen, of wanneer er tabak kan worden gekocht via een automaat. Iedereen kan een melding doen.

Podcast ‘De zorg rookvrij’: Het gesprek met de rokende patiënt - hoe pak je het aan?, Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT), 25 mei, duur: 26 minuten. De tweede aflevering van een drieluik.
Podcast ‘De zorg rookvrij’: De rookvrije generatie – waar staan we? Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten en Tuberculose (NVALT), 25 mei, duur: 28 minuten. De derde aflevering van een drieluik.
Radio-item Feit of Fictie: Zijn de snoep- en taartsmaakjes in e-sigaretten bedoeld om jongeren te laten roken? Radio 1, EenVandaag, 27 juni, 4 minuten.
Campagne-effectonderzoek PUUR rookvrij: Dit rapport beschrijft de effecten van de stoppen-met-rokencampagne PUUR rookvrij over de periode december 2022 – januari 2023, de zogenoemde 'Goede voornemens flight'.

Minder tabak op stations en in supermarkten
Op 14 stations wordt de AKO vervangen voor de Bruna. Het huurcontract van de AKO loopt af, en omdat de NS de verkoop van tabak op stations wil verbannen is er besloten om verder te gaan met vestigingen van Bruna. Deze leeswinkel zal op stations geen sigaretten aanbieden. Ook bij een aantal vestigingen van supermarktketen Jumbo wordt tabak verbannen. Alle supermarkten in Nederland mogen vanaf 1 juli 2024 geen sigaretten en e-sigaretten meer verkopen. Jumbo’s in Heeswijk-Dinther, Vught, Nuenen en Krimpen aan den IJssel stoppen nu al met de verkoop van tabak.

Tabak nog niet uit de schappen, ondanks nieuw onderzoek
Nieuw onderzoek van het RIVM toont aan dat sigaretten tot wel 15 keer schadelijker zijn dan toegestaan. Het onderzoek is uitgevoerd vanwege de strijd om de sjoemelsigaret. Staatssecretaris Van Ooijen heeft het onderzoek gepresenteerd aan de Tweede Kamer en is voorlopig nog niet van plan om de verkoop van tabaksproducten stop te zetten. Het ministerie ging in hoger beroep tegen de uitspraak van de rechter om zeker te zijn dat Nederland mag afwijken van Europese Richtlijnen. De uitspraak van de rechter volgt in november.

Verenigd Koninkrijk: actie tegen tabak en e-sigaretten
De Britse Commissaris voor kinderen heeft de Britse regering aangedrongen hard op te treden tegen de marketing van e-sigaretten voor jongeren. Door e-sigaretgebruik raken de jongeren volgens de commissaris zo verslaafd aan nicotine dat ze zich niet meer kunnen concentreren tijdens lessen. Daarnaast vraagt Action on Smoking and Health (ASH) politici om roken geschiedenis te maken. Een peiling onder 12.000 Britten laat zien dat inwoners meer actie willen omtrent beleid dat gericht is op het tegengaan van tabaksgebruik. Meer dan driekwart van de deelnemers vindt dat de tabaksindustrie hiervoor moet betalen.