NET nieuwsbrief tabaksontmoediging nr. 2

UITGELICHT: Recente proefschriften over een verwijshulp, e-sigaretten en geïnformeerde besluitvorming
Aan de Universiteit van Maastricht werden de afgelopen weken drie proefschriften met succes verdedigd:

Daniëlle Zijlstra (10 februari) promoveerde op een verwijshulp voor zorgverleners in de eerstelijnszorg. Met de verwijshulp beoogde zij het gebruik van effectieve rookstopinterventies bij rokers die bereid zijn om een stoppoging te doen te verhogen. Zie het proefschrift en de verdediging.
Silvano Gallus (14 februari) promoveerde op de rol van e-sigaretten en verhitte-tabaksproducten bij tabaksontmoediging in Italië en Europa. Hebben deze middelen een rol bij harm reduction? Hij concludeerde dat het gebruik van e-sigaretten en verhitte-tabaksproducten de kans op het roken van tabakssigaretten verhoogt, dat de huidige gebruikspatronen van nieuwsoortige tabaksproducten tabaksontmoediging ondermijnen en dat wetenschappelijke publicaties van de tabaksindustrie vaak tot misleidende conclusies komen. Zie het proefschrift en de verdediging.
Thomas Gültzow (8 maart) promoveerde op geïnformeerde besluitvorming bij stoppen met roken. Hij ontwikkelde de Visor keuzehulp, een digitale interventie, die rokers kan helpen bij besluiten hoe zij willen stoppen met roken. Zie het proefschrift en de verdediging.

Pleidooi om tabaksaccijns te koppelen aan inkomen in EU-lidstaten

Onderzoekers die op basis van longitudinale data de prijzen van sigaretten en tabak in 24 EU-lidstaten onderzochten stelden voor om een betaalbaarheidscriterium in eventuele nieuwe Europese wetgeving over tabaksaccijns op te nemen. Dit criterium zou inhouden dat minimumaccijnzen per EU-lidstaat gebaseerd zijn op het gemiddeld besteedbare inkomen van die EU-lidstaat, wat de prijs van tabak in Europa gemiddeld zou moeten verhogen en prijsverschillen tussen sigaretten en shag zou moeten verkleinen.

Uit onderzoek naar de effectiviteit van stoppen-met-rokenapps blijkt dat het kan helpen als jongvolwassenen met elkaar in gesprek kunnen gaan. Daarom is een nieuwe app ontwikkeld: Quiddy. Daarmee kunnen jongvolwassenen samen stoppen met een onbekende buddy, een vriend(in), collega of studiegenoot. Er is een chatfunctie, een noodknop naar de buddy, de Stoplijn, afleidende spelletjes en filmpjes, artikelen over bijvoorbeeld de relatie tussen roken en stress en de tactieken van de tabaksindustrie. Ontwikkeld in opdracht van VWS en te vinden in de App Store of Play Store.
Sinds kort is informatie over het rookvrij maken en houden van een onderwijsterrein te vinden op www.helderopschool.nl.

De Wegwijzer Lokaal preventiebeleid van het Trimbos-instituut deelt kennis, expertise en goede voorbeelden van lokaal preventiebeleid met gemeenten, en biedt wetenschappelijk onderbouwde informatie voor het verminderen en voorkomen van middelengebruik en het bevorderen van mentale gezondheid.
Om het draagvlak te bevorderen voor rookvrije zorg bij cliënten en bezoekers zijn er animatiefilmpjes voor wachtkamers en social media ontwikkeld. Er zijn nieuwe filmpjes voor de ouderenzorg met geluid en zonder geluid, en voor mensen met een visuele beperking. De filmpjes kunnen via de downloadknop op Vimeo worden opgeslagen en zijn ook terug te vinden in de Toolkit Rookvrije Zorg.
Er is een nieuwe e-learning ‘Rookvrije Ouders’ gelanceerd, waarin onder andere wordt behandeld hoe ouders effectief naar stoppen-met-rokenhulp doorverwezen kunnen worden. De e-learning is via deze link tot 1 juni gratis te bestellen.
In het kader van de recente verkenning van het Trimbos-instituut over de toepassing van blended care bij patiënten die willen stoppen met roken werd de handreiking ‘Blended care voor de stoppen-met-rokenondersteuning in de huisartsenpraktijk’ gemaakt. Met deze handreiking krijgen zorgprofessionals handvatten om ‘blended care’ bij stoppen-met-rokenondersteuning toe te passen.
Iedere maand zoeken ongeveer 500 mensen naar informatie over stoppen met roken op Youtube. Om deze groep te helpen, liet het Trimbos-instituut een toegankelijke animatie laten produceren. De animatie is gericht op een jongere doelgroep, omdat die het vaakst actief zijn op Youtube.

Europees Parlement en Europese Hof van Justitie over meetmethode tabak

In een verslag over de versterking van de Europese strijd tegen kanker heeft het Europees Parlement uitgesproken de huidige meetmethoden voor het meten van onder andere teer, nicotine en koolstofmonoxide in tabak op basis van onafhankelijk en recent wetenschappelijk onderzoek te willen evalueren en herzien. De huidige ISO-meetmethode, die door de tabaksindustrie is ontworpen, leidt tot grove onderschattingen van schadelijke stoffen in tabaksrook doordat gaatjes in sigarettenfilters schone lucht aanzuigen. Omdat deze gaatjes tijdens het roken van ‘sjoemelsigaretten’ door vingers of lippen worden gedicht krijgt de roker meer schadelijke stoffen binnen dan gemeten wordt. Ook deed het Europese Hof van Justitie recent uitspraak in een handhavingszaak waarin de Nederlandse overheid wordt gevraagd op te treden tegen de verkoop van sjoemelsigaretten, aangespannen door de Stichting Rookpreventie Jeugd in samenwerking met veel andere zorgorganisaties. De rechtbank Rotterdam, die aanvankelijk naar het Europese Hof van Justitie stapte voor prejudiciële vragen over de wettigheid van het toetsen van de huidige ISO-meetmethode, mag volgens de Europese uitspraak zelf oordelen over een mogelijke herziening van de meetmethode.

Europese Commissie doet voorstel voor ketenaansprakelijkheid bedrijven
De Europese Commissie presenteerde op 23 februari een voorstel voor een nieuwe richtlijn met betrekking tot duurzaam ondernemen en een wijziging voor de Richtlijn (EU) 2019/1937. Het voorstel heeft als doel om in het kader van ketenaansprakelijkheid meer transparantie aan consumenten en beleggers te bieden voor de negatieve gevolgen van bedrijfsvoering op mensenrechten en het milieu. Bedrijven worden verplicht om inzage te geven in de effecten van hun activiteiten op mensenrechten en het milieu en om, waar nodig, vervolgens actie te ondernemen. Het voorstel kan grote gevolgen hebben voor tabaksproducenten die gebruik maken van kinderarbeid.

Denemarken overweegt verkoopverbod voor mensen geboren na 2010
Het Deense ministerie voor Volksgezondheid presenteerde onlangs plannen om de verkoop voor sigaretten of andere nicotineproducten te verbieden voor mensen die na 2010 geboren zijn. De beleidsmaatregel houdt in mogelijk dat de minimumleeftijd om tabak te kopen jaarlijks verhoogd zou worden. Denemarken volgt hiermee het voorbeeld van Nieuw-Zeeland op, waar inwoners die in of na 2008 geboren zijn nooit meer tabak kunnen kopen.

Training ‘Starten met Stoppen voor professionals’, Trimbos-instituut i.s.m. NHG, data volgen nog.
Nascholing ‘Stoppen-met-rokenbegeleiding: Wat als het moeilijk wordt?’, Trimbos-instituut, data volgen nog.
Online promotie Santiago Hors-Fraile ‘Health Recommender Systems For Behavior Change: Exploring Their Potential For Smoking Cessation’, Universiteit Maastricht, 24 maart 2022, 13.00u.
Introductiecursus 'Helder op School’, Trimbos-instituut, 12 april 2022 14.00-16.00 uur.
Congres 'Verslaving in het sociaal domein', Bohn Stafleu van Loghum, 19 april 2022, 09.30-16.00 uur.
Nascholing ‘Rookvrije eerstelijn: praktische handvatten en tips’, Trimbos-instituut, 21 april 2022, 14.00-16.00 uur.
International Conference on Tobacco, Law and Human Rights: crossing borders, spaces and substances, Rijksuniversiteit Groningen, 12-13 mei 2022.
Symposium ‘COPD, van eerste sigaret tot palliatieve zorg 2022’, Health Investment, 9 juni 2022, 13.30-20.00 uur.
Training ‘Frisse Start' (voor preventiewerkers), Trimbos-instituut, 14 juni 2022, 12.00-16.00 uur.
Training ‘Samen Fris’ (voor preventiewerkers), Trimbos-instituut, 21 juni 2022, 12.00-16.00 uur.