NET nieuwsbrief tabaksontmoediging nr. 4

Rookprevalentie: mondiaal tabaksgebruik, effect verhogen leeftijdsgrens

Uit een rapport van de nieuwe editie Tobacco Atlas (zevende editie) blijkt dat het aantal rokers wereldwijd in 2019 ten opzichte van 2007 met 3% is afgenomen. In veel Afrikaanse landen is de rookprevalentie toegenomen, wat waarschijnlijk door agressieve marketing en toegenomen betaalbaarheid van sigaretten komt.
Een Amerikaanse cross-sectionele studie onder bijna 215.000 examenscholieren rapporteerde dat de invoering van de leeftijdsgrens van 21 jaar voor het kopen van tabak geassocieerd was met een lagere rookprevalentie. Dit effect was voornamelijk zichtbaar bij scholieren met immigratieachtergronden en lage sociaaleconomische posities, waardoor de maatregel mogelijk bijdraagt aan het verminderen van tabaksgerelateerde gezondheidsverschillen.

Roken en ziekte: multiple sclerose, longkanker en reumatoïde artrose

Een retro- en prospectieve studie onder bijna 8.000 deelnemers concludeerde dat roken geassocieerd is met motorieke achteruitgang en dat roken zorgt voor een versnelling van de achteruitgang van multiple sclerose (MS) ten opzichte van mensen die niet roken. De motorieke achteruitgang van patiënten met MS die stoppen met roken wordt afgeremd en is op den duur gelijk aan de motorieke achteruitgang van patiënten die nooit hebben gerookt.
Een prospectieve cohortstudie met bijna 350.000 deelnemers vond dat longkanker onafhankelijk is geassocieerd met zowel een genetisch risicoprofiel voor longkanker als met roken, waarbij roken sterker geassocieerd was met longkanker dan een hoog genetisch risicoprofiel. De onderzoekers vonden geen interactie tussen de twee risicofactoren.
Een grote genoombrede associatiestudie vond dat mensen met een laag opleidingsniveau een verhoogde kans hebben op het krijgen van reumatoïde artritis (RA). Ze vonden dat een deel van dit effect verklaard kan worden door roken. De onderzoekers stellen dat rookstopinterventies dus een positief effect kunnen hebben op het risico op RA.

Spreken over stoppen met roken kan best lastig zijn, maar oefening baart kunst. Dat kan met de e-learning ‘Het stoppen-met-rokenadvies. Hoe geef ik dat?’ De e-learning is gratis te bestellen in de webwinkel van het Trimbos-instituut.
Om de 'Rookvrije Generatie’ te realiseren is Sick of Smoking een petitie gestart voor een wet die vastlegt dat iedereen geboren vanaf 2017 de rest van zijn leven geen sigaretten meer kan kopen, en dat vanaf 2035 de minimumleeftijd om tabak te kopen jaarlijks met één jaar wordt verhoogd.
Uit vragenlijstonderzoek en gesprekken blijkt dat jongvolwassenen (18-25 jaar) die roken méér willen weten dan alleen de gevolgen van roken op de gezondheid. Op de nieuwe website jongvolwassenen.ikstopnu.nl kunnen zij daarom lezen over de relatie tussen roken en stress, waarom roken zo verslavend is en over trucjes van de tabaksindustrie.

Wereld Niet Roken Dag 2022
Op de jaarlijkse Wereld Niet Roken Dag op 31 mei werd er door verschillende nationale en internationale instanties aandacht gevraagd voor de milieuvervuiling die optreedt door tabak. Zo gaf de World Health Organisation (WHO) aan dat er jaarlijks 600 miljoen bomen worden gekapt, 84 miljoen ton aan CO2 geproduceerd en 22 miljard ton aan water gebruikt voor de productie van tabak. Het NOS Jeugdjournaal besprak milieuschade door tabak met de stelling van de dag: 'Mensen die sigaretten op straat gooien, verdienen een hoge straf’ (eens: 81,6%, oneens: 18,4%). Het Trimbos-instituut publiceerde een blog en een factsheet over milieuschade door sigaretten. Verder sprak de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen in het kader van Wereld Niet Roken-dag zeven verschillende zorgprofessionals over de verschillende aspecten om de zorg volledig rookvrij te maken. De NVZ heeft de interviews als artikelen en podcasts beschikbaar gemaakt.

Minder mensen stoppen met roken
Volgens de nieuwste cijfers van het Trimbos Instituut stoppen er minder mensen met roken. Het percentage rokers dat een stoppoging ondernam liep van 36% in 2020 terug naar 31% in 2021. Ook stagneerde de daling in het aantal volwassen rokers: tussen 2015 en 2020 daalde het percentage van 26% naar ongeveer 20%. In 2021 bleef dit percentage ongeveer gelijk. Verder steeg het aantal rokers in de leeftijdsgroep 18-24: waar tussen 2015 en 2020 het percentage rokers in deze leeftijdsgroep van 37% naar 23% zakte, nam dit in 2021 toe tot ongeveer 28%.

Rookvrij Prijzen voor Arjen Lubach en Joop Bouma
Clean Air Nederland heeft dit jaar de Rookvrij Prijzen uitgereikt aan televisiepresentator Arjen Lubach en onderzoeksjournalist Joop Bouma. Lubach krijgt de Rookvrij Prijs vanwege het item ‘Waarom roken niet verboden is’ in zijn programma ‘de Avondshow’, waarin hij onder andere uitlegt dat de overheid roken nog niet verboden heeft omdat de staat daar financieel baat bij heeft. Bouma wint de prijs vanwege zijn publicaties over de strategieën en misleidingen van de tabaksindustrie.

Webinar Stoptober, Trimbos-instituut, 14 juni, 15.00-16.30 uur.
Training ‘Samen Fris’ (voor preventiewerkers), Trimbos-instituut, 14 &21 juni, 12.00-16.00 uur.
Webinar ‘Rookvrije Start: kort, effectief én leuk in gesprek’, Trimbos-instituut & Taskforce Rookvrije Start, 29 juni, 19.00-21.00 uur.
Training ‘Be Wise Think Twice’, Trimbos-instituut, 6 oktober, 14.00-16.00 uur.
Inspiratiedag Studenten, Mentale gezondheid en Middelengebruik, Trimbos-instituut, 13 oktober, 10.00-17.00 uur.
Training 'Samen fris: alcohol-, tabak- en drugspreventie op school', Trimbos-instituut, 28 november, 14.00-16.00 uur.