NET nieuwsbrief tabaksontmoediging nr. 8

Congres (Niet) Roken en de Zorg brengt zorgverleners bij elkaar
Op donderdag 30 november vond het eerste congres (Niet) roken en de zorg plaats. Bijna 400 zorgverleners wisselden hun kennis en ervaring uit over stoppen-met-rokenzorg. Tijdens interactieve workshops werden praktische tips gedeeld over het rookvrij maken van de zorg. Demissionair staatssecretaris Maarten van Ooijen opende het congres en benadrukte het belang van het gesprek over roken. Tevens lanceerde RookStopZorg de korte film ‘Het geheim van dr. Smit’ waarmee alle zorgverleners worden opgeroepen: bespreek roken en geef een stoppen-met-rokenadvies aan mensen die roken.

Uit een meta-analyse van 32 studies blijkt dat interactie tussen roken, hepatitis B en hepatitis C kan leiden tot een sterk verhoogd risico op het ontwikkelen van leverkanker.
Een meta-analyse van 169 studies bevestigt een causaal verband tussen roken en het ontwikkelen van borstkanker voor rokers en ex-rokers. Het risico op borstkanker nam toe bij intensiever roken en langdurig roken.
Het gebruik van e-sigaretten kan op lange termijn resulteren in een veranderde reactie van het hart, vaten en luchtwegen op nicotine inhalatie ten opzichte van mensen die nooit nicotine gebruiken. Bij deelnemers die regelmatig e-sigaretten gebruiken werd na gebruik van een e-sigaret een acute verslechtering van de bloeddruk gezien, alsmede een verandering in hartslag en hartslagvariabiliteit, vasoconstrictie, verminderde inspanningstolerantie en een toename van luchtwegobstructie.

Binnen de EU wordt nog niet al het beleid omtrent een rookvrije (publieke) omgeving geïmplementeerd en nageleefd, veelal vanwege een gebrek aan financiering en mankracht, blijkt uit een analyse vanuit de Joint Action on Tobacco Control 2 (JATC-2), een werkgroep divisie van de Europese Commissie. Daarnaast gaat wetgeving in de meeste deelstaten onvoldoende over nieuwe tabaksproducten als e-sigaretten en worden mensen met een lagere socio-economische positie vaker blootgesteld aan meeroken.
Gezondheidsrisico's geassocieerd met blootstelling aan tweedehands rook en aerosolen kunnen worden verminderd middels een uitgebreide aanpak. De JATC-2 geeft in een position paper verschillende aanbevelingen om een rookvrij beleid te versterken, waaronder meer rookvrije omgevingen, het gelijktrekken van de wetgeving voor opkomende tabaksproducten met tabakssigaretten, het aanpakken van barrières en het benutten van mogelijkheden in de aanpak.

Er is enig bewijs dat kunstmatige intelligentie middels chatbots en dialoogsystemen effectief is als hulpmiddel bij het stoppen met roken. Kunstmatige intelligentie kan de betrokkenheid van eindgebruikers bij de interventie vergroten, doordat het gepersonaliseerde stophulp kan nabootsen.
Er zijn weinig stoppen-met-rokeninterventies voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking blijkt uit een systematische review. Behandelingen gebaseerd op mindfulness komen uit twee studies naar voren als potentieel effectieve behandeling bij mensen met een licht verstandelijke beperking.
Een test met koolstofmonoxide kan gebruikt worden als screening om zwangere vrouwen die roken op te sporen. Een review vond dat door de screening meer rokende vrouwen werden geïdentificeerd dan bij een standaard intake.

In een serie korte video’s van Rookvrije Start delen vier zorgverleners hun ervaringen met het bespreken van roken met patiënten. Wat was hun 'aha-moment'? Wat zorgde ervoor dat hun gesprekken beter werden? Vier beroepen, vier invalshoeken en vier keer een keerpunt.
Op het Platform stoppen met roken kunnen zorgverleners die zich bezighouden met stoppen-met-rokenzorg terecht voor uitwisseling van kennis en praktijkervaringen. Het online platform is in 2023 vernieuwd. Naast een forum kunnen zorgverleners hier ook nieuws over stoppen-met-rokenzorg en een scholingsagenda vinden.
Uit het campagne-effectonderzoek van de campagneflight van PUUR rookvrij, die plaatsvond rondom de accijnsverhoging in april, blijkt dat de campagne er slechts deels in is geslaagd om het vertrouwen in eigen kunnen om een stoppoging te doen te doen stijgen. Ook lijkt stoppen met roken onder de brede groep rokers belangrijker dan voor de campagne en wordt de campagne redelijk goed gewaardeerd.

Veel mensen die roken willen op 1 januari stoppen met roken. De landelijke campagne PUUR rookvrij is daarom vanaf 18 december weer aanwezig op radio, websites, social media en tv. Een goede voorbereiding en steun in het stopproces zijn van belang. Voor zorgverleners zijn er nieuwe gratis campagnematerialen (inclusief praatplaat) te bestellen. Kijk voor meer informatie en tips op www.puurvoorprofs.nl.
Voor het Perfect Fit onderzoek worden deelnemers gezocht die gedurende 15 weken een gepersonaliseerd stoppen-met-rokenprogramma willen volgen. Bij het programma krijgen deelnemers ondersteuning van chatbot ‘coach Sam’, waarbij ook ondersteuning wordt geboden om meer te bewegen (met behulp van een smartwatch). Deelnemers kunnen zich aanmelden op de website van Perfect Fit en zorgverleners kunnen contact opnemen voor meer informatie en/of wervingsmaterialen via perfectfit@lumc.nl.

Gecombineerde gezondheidswaarschuwingen op verhitte-tabaksproducten

Vanaf 23 oktober 2023 moeten verhitte-tabaksproducten gecombineerde gezondheidswaarschuwingen bevatten. Dit betekent dat er net als op de pakjes sigaretten en shag een binnen Europa vastgestelde tekst en afschrikwekkende afbeelding op het pakje moet staan. De pakjes hoeven nog geen generieke verpakking te hebben. Daarnaast zijn per 23 oktober ook de kenmerkende aroma’s verboden. Er mogen dan dus geen sticks verkocht worden met een kenmerkend smaakje of geur.

Uitzonderingen online verkoop tabak en aanverwante producten vervallen
Per 1 januari 2024 mogen de uitzonderingen op online verkoop van tabak en aanverwante producten (namelijk e-sigaretten zonder nicotine, elektronische verhittingsapparaten en voor roken bestemde kruidenproducten) niet meer op afstand grensoverschrijdend aan mensen in Nederland worden verkocht. Met dit besluit mogen verkopers in Nederland deze producten ook niet aan kopers in andere Europese landen verkopen. Er is een wetsvoorstel ingediend om ook de verkoop aan mensen in landen buiten Europa te verbieden.

Nederlandse overheid vermijdt inmenging van tabaksindustrie in tabaksontmoedigingsbeleid
In de Tobacco Industry Interference Index van het Global Center for Good Governance in Tobacco Control eindigt Nederland op de derde plek. Deze rangschikking vertelt hoe goed nationale overheden zich houden aan het tegengaan en beperken van inmenging van de tabaksindustrie in tabaksontmoedigingsbeleid volgens artikel 5.3 van het kaderverdrag van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Tevens lanceert de WHO de ‘Stop de leugens’ campagne, gericht op het beschermen van jongeren tegen schadelijke effecten van roken door te propageren dat de tabaksindustrie zich niet meer mengt in overheidsbeleid.

Terugdraaien plannen rookvrije generatie beleid Nieuw-Zeeland?
De nieuwe Nieuw-Zeelandse regering, onder leiding van Christopher Luxon, ziet het plan van voormalig premier Jacinda Ardern voor een levenslang verkoopverbod voor toekomstige generaties niet zitten, rapporteren onder andere de BBC en The Guardian. De wetgeving zou vanaf volgend jaar gelden voor iedereen die vanaf 2008 was geboren. Hierbij gaat de leeftijdsgrens ieder jaar omhoog, waardoor een generatie nooit meer sigaretten kan kopen, een zogenaamde ‘end game’.