NET nieuwsbrief tabaksontmoediging nr. 4

Het middel cytisine helpt meer mensen om te stoppen met roken dan placebo’s of stoppen zonder medicatie, concludeert een recente Cochrane review. Een andere Cochrane review stelt dat ook het antidepressivum bupropion meer mensen helpt bij het stoppen met roken in vergelijking met placebo of een behandeling zonder medicatie.
Smartphone-interventies die gecombineerd worden met farmacotherapie (zoals nicotinevervangende middelen) zorgen vaker voor een geslaagde stoppoging dan wanneer alleen een smartphone-interventie gebruikt wordt als stoppen-met-rokenhulpmiddel.
Door gebruik te maken van een groepsinterventie bij het stoppen met roken is de kans om na 6 maanden nog gestopt te zijn dubbel zo hoog in vergelijking met een interventie gericht op individuen, dit blijkt uit een systematische review en meta-analyse over de effectieve componenten van groepsinterventies. Effectieve componenten omvatten groepsdiscussies over gezondheidsconsequenties en persoonlijke ervaringen, rollen-spellen en het delen van persoonlijke doelen.
Om kankerpatiënten beter te ondersteunen bij het stoppen met roken op de korte termijn en om gedragsverandering te bewerkstelligen is het belangrijk om een gespecialiseerde stoppen-met-rokencoach te identificeren en in te zetten. Daarnaast moet bij de implementatie contact gelegd worden met belanghebbenden om succesvolle doorverwijzingen te creëren

Uit een gerandomiseerd onderzoek blijkt dat fysieke activiteit bij het stoppen met roken als aanvulling op gedragstherapie en medicamenteuze behandeling het stoppercentage op de lange termijn niet verhoogt in vergelijking met de groep die in plaats van fysieke activiteit alleen gezondheidsadviezen kregen. Twee kleine studies lieten zien dat er wel aanwijzingen zijn dat een milde vorm van fysieke inspanning mogelijk helpt bij het verminderen van ontwenningsverschijnselen, daarentegen vermindert fysieke inspanning bij mensen met schizofrenie niet het verlangen naar sigaretten.

Een onderzoek gebaseerd op interviews met voormalige tabakshandelaren in Beverly Hills en Manhattan Beach (waar de verkoop van tabak sinds 2021 verboden is) stelt onder andere dat het verbod op de verkoop van tabak en veranderingen in dergelijk beleid bij voorkeur toegepast wordt in een zo groot mogelijk gebied. Dit om te voorkomen dat mensen naar nabijgelegen gebieden gaan om tabak te kopen.

Een Amerikaanse studie pleit voor strengere maatregelen om onvrijwillige blootstelling aan verontreinigende stoffen als gevolg van derdehands roken te voorkomen.

In Singapore is middels een open-cohort microsimulatie model een manier gevonden waarmee de volledige verdwijning van tabak in dat land op korte termijn behaald zou kunnen worden, door een combinatie van extreem lage hoeveelheid nicotine in sigaretten en een smaakjesverbod van tabak te bewerkstelligen. Dit resultaat kan op lange termijn behaald worden door het creëren van een rookvrije generatie.

Op 9 mei is de Zorgstandaard Tabaksverslaving 2022 officieel opgenomen in het Register van kwaliteitsstandaarden van Zorginstituut Nederland (ZiN). Hierin is door patiënten, zorgprofessionals en zorgverzekeraars vastgelegd wat zij verstaan onder een goede stoppen-met-rokenbehandeling. Tevens is er een werkgroep van start gegaan waarin beroepsverenigingen en een patiëntenvereniging samen met Zorgverzekeraars Nederland stappen zetten in het implementeren van deze Zorgstandaard Tabaksverslaving in de praktijk.

Het Very Brief Advice (VBA) is een bewezen effectieve methode om patiënten/cliënten die roken op een positieve manier te motiveren om te stoppen met roken. Met een warme verwijzing erbij komen patiënten/cliënten ook nog eens vaker terecht bij stoppen-met-rokenbegeleiding. Het VBA met een warme verwijzing heet het Very Brief Advice Plus (VBA+). De nieuwe VBA(+) implementatie-toolkit helpt professionals bij het implementeren van het VBA of VBA+ in organisaties, praktijken of afdelingen.

In 2022 heeft de Stoplijn 2575 contactmomenten gehad met publiek. Hiervan was 90% telefonisch en 10% via de mail. De meeste mensen waren tussen de 35 en 49 jaar oud en hadden vragen over het eigen gebruik. De chat is geopend op werkdagen tussen 13:00 – 17:00 uur en voerde 305 gesprekken waarvan de chattijd gemiddeld 13 minuten duurde. Op de website mochten wij 465.649 unieke bezoekers verwelkomen. Ook groeiden de aantallen op onze social accounts. Bekijk voor meer informatie het Jaarbericht van Publieksinformatie.

Tijdens het in 2018 gestartte project ‘Samen Stoppen, Samen Sterk’ wordt onderzocht hoe de implementatie van de Trimbos Richtlijn ‘Behandeling van Tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning bij zwangere vrouwen’ kan worden verbeterd en geschikt kan worden gemaakt voor vrouwen met een lage sociaaleconomische status. De bekendheid van de implementatie neemt toe, maar de implementatie zelf blijft een aandachtspunt. Momenteel worden de verbeterplannen met het werkveld en (rokende) zwangeren geëvalueerd.

Vanwege de Wereld niet-rokendag publiceerde de WHO een rapport met als thema ‘Verbouw voedsel, niet tabak’. Deze campagne moedigt regeringen aan om de subsidies voor de tabaksteelt stop te zetten en met dit geld boeren te helpen over te stappen op het verbouwen van voedsel, wat de voedselvoorzieningen en voedselzekerheid verbeterd.

De Taskforce Rookvrije Start verlengt de actie voor gratis scholing en materialen naar 1 oktober 2023. Zorgverleners binnen de geboortezorg en Jeugdgezondheidszorg kunnen nu langer gratis e-learnings volgen, trainingen inplannen en folders bestellen. Met dit aanbod ondersteunt de Taskforce alle zorgverleners die betrokken zijn bij de zwangerschap en het opgroeiende kind, om (aanstaande) ouders te begeleiden naar passende stoppen-met-rokenzorg.

Verbod op online verkoop
Zoals eerder aangekondigd zal de online verkoop van tabaksproducten en aanverwante producten vanaf 1 juli 2023 verboden worden. Het gaat om binnenlandse en buitenlandse verkoop van tabaksproducten, waaronder ook elektronische sigaretten en navulverpakkingen. Deze wijziging wordt opgenomen in de Tabaks- en Rookwarenwet. Ook de Raad van State heeft advies uitgebracht over de wetswijziging, zij vragen of de Douane en Belastingdienst naast de NVWA een rol kunnen spelen in de handhaving van het verbod.

Australië verbiedt recreatief e-sigaretgebruik
De e-sigaret zal in Australië alleen nog beschikbaar zijn op doktersrecept als hulpmiddel om te stoppen met roken. Recreatief gebruik van de e-sigaret zal niet meer zijn toegestaan en er worden maatregelen genomen om import van e-sigaretten tegen te gaan, smaakjes te verbieden, de nicotineconcentratie te verlagen en wegwerpsigaretten te verbieden. De noodzaak van deze maatregelen blijkt uit het toenemende gebruik van de e-sigaret onder Australische jongeren.

Canada plaatst waarschuwingen op sigaretten
Op Wereld niet-rokendag kondigde de Canadese regering aan dat er per 1 augustus waarschuwingsteksten op sigaretten komen te staan. Voorbeelden van deze teksten zijn ‘rook schaadt kinderen’ en ‘sigaretten veroorzaken leukemie’. Ook in de verpakkingen van tabaksproducten worden teksten geplaatst. Door het toevoegen van deze teksten wordt het onmogelijk om tijdens het roken geen gezondheidswaarschuwingen te zien.

Hoger beroep sjoemelsigaret
Op donderdag 8 juni behandelde het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) het hoger beroep in de zaak waarin stichting Rookpreventie Jeugd eist dat de overheid optreedt tegen de filtersigaret (de sjoemelsigaret). Het Europese hof en de rechtbank in Rotterdam oordeelden al over de omstreden meetmethode van filtersigaretten, waarbij er volgens de stichting veel minder teer, nicotine en koolmonoxide wordt gemeten dan er daadwerkelijk vrijkomt tijdens het roken. De NVWA en de advocaten van de tabaksindustrie pleitten voor het in stand houden van de huidige meetmethode. De uitspraak volgt uiterlijk 7 november.

Verbod nieuwe tabakszaken in Utrecht
Vanaf 1 juli 2024 geldt voor alle supermarkten in het land een verbod op tabaksverkoop. Om te voorkomen dat de markt voor tabak zich verplaatst, mogen in de gemeente Utrecht een jaar lang geen nieuwe tabakszaken worden gevestigd. Daarnaast pleitte wethouder Eelco Eerenberg (Volksgezondheid) middels een brief aan staatssecretaris Maarten van Ooijen van VWS voor juridische mogelijkheden om de vestiging van nieuwe tabakszaken te kunnen beperken.

Lood en nikkel gevonden in illegale e-sigaretten
Op een Engelse school werd lood, nikkel en chroom gevonden in (illegale) e-sigaretten. Deze stoffen waren in veel te hoge doses aanwezig, die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van kinderen. Opmerkelijk is dat de metalen niet in het verhittingsapparaat aanwezig waren, maar in de e-vloeistof. Om het e-sigaret gebruik onder jongeren tegen te gaan, worden er op Engelse scholen detectie-units geïnstalleerd die e-sigaretdamp kunnen detecteren. Wanneer er rook in de lucht is, gaat een alarm af bij leraren. Ook wordt er gebruik gemaakt van magnetische fouilleerstokken om verstopte e-sigaretten te detecteren.

Netwerkbijeenkomst ‘Samen naar een rookvrije ouderen- en gehandicaptenzorg’, ActiZ en VGN, Zorgorganisatie Cordaan, De Werf, Klinkerweg 73, Amsterdam, 22 juni 2023, 13:30 - 16:30.

Festival van de leefstijl, Museum van de Geest, 11 september 2023, 10.30 - 17.30
Netwerkbijeenkomst, Nederland Rookvrij, Hotel Papendal, Arnhem, 5 oktober 2023, 14.30 - 17.30.
Congres (Niet)Roken en de zorg, Zorgkoepels & Trimbos-instituut, de Flint Amersfoort, 30 november 2023.
Studenten, mentale gezondheid en middelengebruik, Trimbos-instituut, Zalen van Zeven, Boothstraat, Utrecht, 7 december 2023, 10.00.